پتروشیمی‌ها برای توسعه بازارهای صادراتی خود دست به کار شدند. هر چند همه نگاه‌ها به نقش نفت در پساتحریم دوخته شده است، بررسی‌ها نشان می‌دهد با اجرایی شدن برنامه لغو تحریم‌ها به‌زودی رکوردهای تازه‌ای در صادرات غیر نفتی ایران درج خواهد شد.
با توجه به اینکه 50 درصد از صادرات غیرنفتی ایران را کالاهای پتروشیمی و میعانات گازی به خود اختصاص می‌دهند، لغو تحریم‌ها می‌تواند اعداد و ارقام مربوط به صادرات غیرنفتی ایران را با افزایشی قابل توجه روبه‌رو کند.
در حالی که صادرات محصولات پتروشیمی در سال 1390، یک سال پیش از لغو تحریم‌ها به حدود 15 میلیارد دلار رسیده بود، بررسی‌ها نشان می‌دهد پارسال با توجه به تدابیر اتخاذشده از سوی دولت و فراهم شدن امکان باز پس‌گیری بخشی از بازارها، حجم صادرات این محصول به 13 میلیارد دلار رسید. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد صادرات محصولات پتروشیمی در سال آینده، به دلیل لغو تحریم‌ها افزایشی بیش از این رقم را تجربه کرده و بی‌تردید می‌تواند رکوردهای تازه‌ای در این حوزه به‌جا بگذارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد رایزنی‌ها برای یافتن مشتریان تازه آغاز شده است با توجه به کاهش قابل توجه قیمت نفت، سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی برای کشورهای دارای منابع نفتی نظیر ایران گریزناپذیر است.
بر این اساس برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر عربستان در حالی نسبت به سرمایه‌گذاری‌های فراوان در صنعت پتروشیمی اقدام کرده‌اند که فاقد منابع گازی لازم برای تامین خوراک محصولات پتروشیمی هستند. از این رو همچنان قدرت رقابت ایران در این عرصه بالاتر از سایر کشورهاست.
ایران قصد دارد در افق 1404 به بزرگ‌ترین تولید‌کننده محصولات پتروشیمی در منطقه تبدیل شود، اما در سال‌های سپری‌شده امکان تحقق این هدف فراهم نشده است. با این حال حمید حسینی، فعال بازار فرآورده‌های نفتی و کارشناس این حوزه در این زمینه به «فرهیختگان» می‌گوید در صورت برنامه‌ریزی درست و استفاده از فرصت‌های تازه ایجادشده می‌توان به هدف پیش‌بینی شده در این زمینه تا حد زیادی نزدیک شد.
کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بازار
معادلات بازار بین‌المللی در حال حاضر بر کاهش قیمت استوار است. تنزل بهای نفت بالطبع بهای کالاها و مشتقات مرتبط با نفت را نیز دستخوش کاهش قیمت کرده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد در این دوره زمانی با توجه به کاهش قیمت‌ها، یافتن مشتریان تازه کمی دشوار باشد، اما آنچه از پشت درهای بسته جلسات متعدد مقامات وزارت نفت و مسئولان شرکت‌های پتروشیمی با سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارجی به گوش می‌رسد، حکایت از آن دارد که عملیات بازاریابی برای محصولات پتروشیمی به‌شدت در حال پیگیری است. آمارها درباره وضعیت صادرات نیز نشان‌دهنده آن است که به‌رغم عدم رشد ارزش دلاری محصولات پتروشیمی، ارزش وزنی این کالاها افزایشی قابل توجه را در نیمه اول سال تجربه کرده است. رشد مذکور در هفت ماهه منتهی به مهر رشدی حدود 36 درصد را تجربه کرده است. با این حال به دلیل تداوم تنزل بهای نفت رشد وزنی صادرات محصولات پتروشیمی منجر به افزایش 01/0 درصدی ارزش دلاری صادرات این کالای استراتژیک شده است. با این حال کارشناسان و دست‌اندرکاران این صنعت معتقدند می‌توان در این حوزه برنامه‌ریزی‌های تازه‌ای داشت که منجر به یافتن بازارهای جدید شود.
پتروشیمی پیشران خروج از رکود
هر چند بازار مسکن در ایران همواره پیشران ورود یا خروج از رکود است، به نظر می‌رسد دور تازه حیات اقتصادی ایران با شرایطی متفاوت روبه‌رو باشد. برخی معتقدند در این دوره صنعت پتروشیمی نقشی اساسی در خروج از رکود ایفا خواهد کرد؛ به این ترتیب می‌توان گفت این بار اقتصاد ایران در تجربه‌ای تازه، خروج از رکود را با پیشرانی صنعتی تجربه می‌کند که سرنوشتش با بازارهای خارجی گره خورده است. تشدید تحریم‌های ایران در سال 1391 به تحریم خرید محصولات پتروشیمی از سوی برخی کشورها منجر شد و همین امر صادرات محصولات پتروشیمی ایران را با کاهشی قابل توجه مواجه کرد. صادرات 15 میلیارد دلاری محصولات پتروشیمی در سال 1390 به 10 میلیارد دلار در سال 1392 کاهش یافت، اما پس از آن وضعیت اندکی بهتر شد و پارسال حجم صادرات 13 میلیارد دلارگزارش شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد هر چند نفت معضل مهمی در آینده اقتصادی ایران محسوب می‌شود و می‌تواند برنامه ایران برای خروج از شرایط کنونی با لغو تحریم‌ها را با مشکلاتی مواجه کند، پتروشیمی در عوض، نقشی معکوس را برای اقتصاد ایران ایفا خواهد کرد. به این ترتیب خروج ایران از رکود اقتصادی با توسعه بازارهای خارجی پتروشیمی اتفاق خواهد افتاد. بر این اساس می‌توان انتظار داشت حجم صادرات محصولات پتروشیمی در سال 1395 با حجم صادرات محصولات پتروشیمی در سال 1390 دوباره برابر شود. اقتصاد ایران در چهار سال گذشته فشارهای فراوانی را متحمل شده است. آشکار شدن تاثیر تحریم‌های شدت‌یافته به کوچک شدن حجم اقتصاد ایران منجر شد. این شرایط خود را در آمار و ارقام مرتبط با رشد اقتصادی و همچنین واردات، صادرات و تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد. رئیس‌جمهوری وعده داده است ایران در سال آینده از رکود خارج می‌شود و رونق را زیر زبان خود مزه مزه می‌کند. هر چند بخشی از تحریم‌های غربی علیه ایران از 26 دی امسال لغو و همین امر به بهبود موقعیت اقتصادی ایران منجر شد، اما با این وجود برخی معتقدند کاهش قیمت نفت می‌تواند برنامه توسعه‌ای ایران را با تاخیر مواجه کند.
سرمایه‌گذاران خارجی در راه پتروشیمی
رایزنی‌ها برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به صنعت پتروشیمی ایران آغاز شده است. از ابتدای امسال تاکنون پیشنهادهای مشخصی در زمینه سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی از سوی ژاپنی‌ها، ایتالیایی‌ها، فرانسوی‌ها، کره‌ای‌ها و... دریافت شده است. فعالان این صنعت معتقدند سال آینده صنعت پتروشیمی با ورود دوباره سرمایه‌گذاران خارجی روبه‌رو خواهد شد. سرمایه‌گذاری در این صنعت از یک سو و توسعه بازارهای ایران از سوی دیگر می‌تواند نقشی مهم در خروج صنعت پتروشیمی از رکود ایفا کند.
ایمان ربیعی